Is een claimcultuur in Nederland schadelijk?

Verenigde staten: er worden miljoenen geëist bij McDonald’s voor het morsen van hete koffie over ledematen. Of er worden dieren in een magnetron en wasmachine gestopt met de gedachte dat dit kan, omdat het niet als waarschuwing in de handleiding stond. Gaat dit de realiteit worden in Nederland? Steeds meer conflicten worden juridisch afgebakend wat kan leiden tot meer juridische wrijving in de samenleving. Maar is deze claimcultuur schadelijk? 

Claimcultuur

Er gaan steeds meer verhalen rond die zich richten op een toename van schadeclaims in Nederland. Men spreekt in de huidige tijd daarom ook wel van een claimcultuur. Onder claimcultuur wordt hier verstaan een cultuur waarin burgers elkaar met regelmaat en voor hoge bedragen in juridische zin aanspreken ter vergoeding van geleden schade. Er ontstaat steeds meer ‘voedsel’ voor juridische conflicten. Een deel van deze conflicten gaat over het claimen van geleden schade. Een mogelijke oorzaak is de juridisering van de samenleving. Hiermee wordt bedoeld dat er een bepaalde regeldichtheid wordt gecreëerd. Huidige problemen in de samenleving worden door middel van nieuwe wetgeving en regels vastgelegd. Dit brengt weer nieuwe discussies met zich mee die vervolgens bij de rechter worden neergelegd.

Verenigde Staten 

Bij een aansprakelijkstelling moet je belastend bewijs op tafel leggen om de tegenpartij aansprakelijk te stellen. Dit kan soms voor problemen zorgen als de mogelijkheden om het bewijs te verkrijgen beperkt zijn. In de Verenigde staten is het ‘vissen’ naar bewijs binnen zekere marges toegestaan. Het is daar ook niet ongebruikelijk om een rechtszaak aan te spannen om te kijken of er überhaupt een rechtszaak is. Een ‘fishing expedition’ is dan ook toegestaan, dit zou essentieel zijn voor een goede procesvoering.

Ford Pinto Memorandum

Een klassiek voorbeeld is het Ford Pinto Memorandum arrest in de Verenigde Staten. In dit arrest had Ford een grimmige kostenberekening gemaakt. Ford berekende namelijk dat het 137 miljoen dollar zou kosten om haar auto’s veiliger te maken, terwijl het uitbetalen van (dodelijke) slachtoffers enkel 49,5 miljoen dollar kostte. Ford besloot dus om niets te doen. De beruchte berekening ofwel het bewijs is boven water gekomen door gebruik te maken van het zogenaamde ‘vissen’.

Claimcultuur in Nederland?

In Nederland kennen we dit soort praktijken niet, althans ‘nog’ niet. De kans is momenteel ook nog er klein, aangezien wij andere wetgeving kennen dan in de Verenigde Staten. Zo moet iemand een ‘rechtmatig belang’ hebben bij het opvragen van informatie. De wederpartij kan echter weigeren om de desbetreffende informatie te verstrekken, indien zij denken dat daar ‘gewichtige redenen’ voor zijn. Deze uitzonderingsgronden maken het vaak lastig om de juiste informatie te verkrijgen.

Het schadelijke is onschadelijk

De taferelen die zich in de Verenigde Staten voor doen zijn wellicht wat aan de extreme kant, maar het kent ook zijn voordelen. Door de ruime mogelijkheden om bewijs te verzamelen en de vaak hoge schadebedragen kan het makkelijker of toegankelijker zijn om iemand aansprakelijk te stellen. Aansprakelijkheid is niet enkel een middel om schadevergoeding te verhalen voor slachtoffers, maar het is ook een manier voor waarheidsvinding en gedragsbeïnvloeding om positieve sociale verandering teweeg te brengen. In de jaren 70 maakten alle autofabrikanten de benzinetank veiliger nadat ze aansprakelijk zijn gehouden. Na de aanpassingen konden benzinetanks minimaal een botsing van 80 km per uur aan. En zo zijn er nog vele andere voorbeelden. Het vaststellen van aansprakelijkheid kan zien ze als een vorm voor private handhaving van wetten.

Schade melden? Dat kan hier!